Toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili yapılanlar umut verici. Evet şirketler Birleşmiş Milletler Kadın Birimi’nin (UN Women) Kadının Güçlenmesi Prensipleri’ne (WEPs) imza atıyor, sözler de veriyorlar. Yine de konuyla ilgili araştırma yapınca gerçekler ortaya çıkıyor. Yüzde 30 Kulübü Türkiye, tam da bunu yaptı. Geçtiğimiz günlerde Sabancı Üniversitesi ev sahipliğinde, 10. Türkiye Kadın Direktörler Konferansı düzenledi. Konferans öncesinde de bir grup gazeteciyi davet edip “2023 Yönetim Kurulunda Kadın Türkiye Raporu’nun sonuçlarını paylaştı.
KARNE FENA
Rapora geçmeden önce Yüzde 30 Kulübü’nden kısaca bahsedeyim. Bir kampanya, platform olarak 2010’da İngiltere’de kuruldu. Amaç halka açık şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin yüzde 30’unun kadınlardan oluşması hedefiyle farkındalık yaratmak, bu yönde kotalar getirilmesini sağlamaktı. Bugün 20’den fazla ülkede var. Birçok ülkede başarılı da oldular. İngiltere’de yönetim kurullarında kadın oranı yüzde 40’ı aşmış durumda. Türkiye kulübe 2017’de katıldı. Borsa İstanbul’daki lansmanı hatırlıyorum. Oldukça umut vericiydi.
Gelin görün ki Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kurucu Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Melsa Ararat’ın geçen gün verdiği rakamlar hiç de öyle söylemiyor. Evet bir iyileşme olduğu kesin; Borsa İstanbul’a kote şirketlerin yönetim kurullarındaki kadın oranı yüzde 12’lerden bugün yüzde 17.9’a çıkmış durumda. Son araştırmaya göre Borsa İstanbul’da halka açık 517 şirkette 3 bin 449 yönetim koltuğu var. Bunların sadece 617’sinde kadınlar oturuyor. Yani yüzde 17.9’unda. Geçen yıl oran yüzde 17.5’ti. Yerimizde saymışız. Prof. Dr. Ararat, “Oranın artmamasında son dönemde halka arz olan şirketlerin etkisi var” diyor.
179 ŞİRKETE ODAKLANDILAR
Düşünün ki son iki yılda halka açılan her iki şirketten birinin yönetim kurulu tamamen erkeklerden oluşuyor. Hiç kadın yok. Kadın olan şirketlere de bakıldığında asıl karar verici, icra görevlerinde eşitlik karnesinin kötü olduğunu görüyoruz. Borsanın geneline bakıldığında da yönetim kurullarının tamamını erkeklerin oluşturduğu şirket sayısı da bir yılda 158’den (yüzde 33.3) 179’a (yüzde 34.6) çıkmış.
“Bu iş olmuyor” deyip de işin peşini bırakacak değiliz. Yüzde 30 Kulübü Türkiye’nin 79 üyesi de inatçı. Hedef koymuşlar; “Cumhuriyet’in 100. yılında 100 yeni kadın üye” diyorlar. Bu söylem yeni projelerinin de adı aynı zamanda. Projeyi Yüzde 30 Kulübü Türkiye Kampanyası Yönetim Kurulu Üyesi ve Proje Eş Lideri, Boyner’in de CFO’su ve İcra Kurulu Üyesi olan Özgür Tokgöz Altun anlattı. Altun’un verdiği bilgiye göre projenin hedefinde yönetim kurulunda hiç kadın bulunmayan 179 şirket var. Bu şirketlerin yönetim kurulu başkanlarına özel bir mektup gönderilmiş. Ayrıca bu şirketlerin her birinden satın almışlar ki Genel Kurul toplantılarına katılma hakkı doğsun. Sonra da bu kurullarda cinsiyet eşitliği ve kadın üye konusunu gündeme getiriyorlar. “Neden yönetim kurulunda kadın yok, neler yapılmalı, kadının temsil edildiği şirketlerin hisse performanslarının nasıl etkilendiği” gibi konularla farkındalık yaratıyorlar.
Eşit temsil olan toplumların ne kadar başarılı olduğunu görmek için tarih kitaplarına bakmak yeterli. İş dünyasının ise bunca krizle savaşılan bir dönemde eşitsizlik lüksü olmadığını kabullenmesi lazım.
